Kitap Okuma Alışkanlığı Kazandırmak Neden Bu Kadar Zor?
Günümüz dünyasında, teknoloji hayatımızın her alanında yer alıyor ve özellikle çocuklar için büyük bir çekim merkezi haline gelmiş durumda. Dijitalleşmenin hızla arttığı bu dönemde, kitap okuma alışkanlığının giderek azalması, pek çok ebeveyn ve eğitimci için endişe verici bir durum. Peki, neden çocuklar artık kitap okumuyor?
1. Teknolojinin Etkisi: Dijital Dünyanın Çekiciliği
Bugün, çocukların ellerinde telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar var. Bu cihazlar, çocukların sürekli olarak interneti ve sosyal medyayı kullanmalarına olanak tanıyor. İnternetteki görsel ve video içerikler, çocukların dikkatini çekmek için daha renkli ve etkileyici. Kitaplar ise, geleneksel bir biçimde sadece kelimelerle sınırlı kalıyor ve çocuklar için daha az "heyecan verici" olabiliyor.
Görsel medyanın daha fazla duyuyu harekete geçirmesi, bilgiyi daha hızlı ve eğlenceli bir şekilde sunması, kitap okumanın aksine daha az çaba gerektiriyor. Bu da, özellikle genç neslin kitaplara olan ilgisini azaltıyor.
2. Okumak Yerine İzlemek: Daha Kolay ve Eğlenceli
Teknolojinin etkisiyle, çocuklar artık okuma yerine izlemeyi tercih ediyor. YouTube, Netflix gibi platformlar, çocuklara görsel ve işitsel bir deneyim sunuyor. Eğlenceli ve kısa süreli içerikler, onları uzun süreli okumaya göre daha fazla cezbetmektedir. Kitaplar, çoğu zaman bu hızlı eğlence formatlarının gerisinde kalıyor.
Özellikle sosyal medya ve video platformlarındaki sürekli yenilenen içerikler, çocukların sabırsızlıklarını körüklüyor. Bu da, uzun süreli dikkat gerektiren kitap okuma alışkanlığının geliştirilmesini zorlaştırıyor.
3. Kısa Sürede Bilgiye Ulaşma İsteği
Bugünün dijital dünyasında bilgiye çok hızlı bir şekilde ulaşmak mümkün. İnternetteki arama motorları, kullanıcıya aradığı bilgiyi dakikalar içinde sunuyor. Çocuklar için, bu hızlı bilgi akışı, okumaktan çok daha cazip bir seçenek gibi görünüyor. Özellikle okul çağındaki çocuklar, derslerde başarılı olmak için kısa ve öz bilgilere odaklanmayı tercih ediyorlar. Kitap okumak ise daha uzun ve zaman alıcı bir etkinlik olarak görülüyor.
4. Dikkat Dağınıklığı: Teknolojik Cihazların Etkisi
Teknolojik cihazlar, çocukların dikkatini dağıtma potansiyeline sahip. İnternette gezinirken, bir çocuğun ilgisini çeken çok sayıda farklı içerik olabilir. Bir sosyal medya bildirimi, yeni bir video önerisi ya da bir oyun, dikkati anında başka bir yere çekebilir. Bu dikkat dağınıklığı, çocukların uzun süreli ve derin okumalara yönelmelerini engelliyor.
TÜİK 2024 verilerine göre, Türkiye’de çocukların dijital cihazlara maruz kalma süresi, son yıllarda hızla artmış durumda. Bu durum, çocukların kitap okuma alışkanlıklarını daha da zorluyor.
5. Kitap Okumanın Bir Ders Gibi Algılanması
Maalesef, birçok çocuk için kitap okumak hala zorunlu bir ders gibi algılanıyor. Okulda verilen okumalar veya "sınav için okuma" yaklaşımı, çocukların kitaplara olan ilgisini öldürebilir. Kitaplar, sadece bir sınav için yapılması gereken bir görev olarak görülüyor, keyifli bir aktivite değil. Bu algı, özellikle okuma alışkanlığını oluşturma aşamasında büyük bir engel teşkil ediyor.
6. Zaman Ayırma Güçlüğü
Bugün çocuklar, okula, derse, sosyal etkinliklere ve çeşitli hobilerine zaman ayırırken, kitap okumaya vakit bulmakta zorlanıyorlar. Özellikle yoğun okul programları ve dışarıda geçirilen vakitler, kitap okumak için yeterli zamanı yaratmayı zorlaştırıyor. Çocukların kitap okuma alışkanlıkları, bu yüzden genellikle ikinci plana düşüyor. Zamanın doğru şekilde yönetilmesi gerektiği, ancak çocukların bu dengeyi kuramaması, okuma alışkanlıklarını olumsuz etkiliyor.
7. Okunması İstenilen Kitapların İlgi Çekmemesi
Bir diğer önemli sorun ise, çocukların okumak istedikleri kitapların olmaması. Kitaplar, genellikle çocukların ilgi alanlarına hitap etmediği zaman, okumak zor bir etkinlik haline gelebilir. Fantastik hikayeler, macera ve keşif duygusu taşıyan kitaplar, çocukların ilgisini daha fazla çekiyor. Ancak, bu tür kitaplara erişim her zaman mümkün olmayabiliyor.
Ebeveynler ve eğitimciler, çocukların ilgi alanlarına göre kitap seçiminde daha dikkatli olmalı ve okuma kültürünü bu şekilde teşvik etmelidir. Ayrıca, çocukların sevdikleri konularda kitaplar keşfetmelerini sağlayarak, kitap okuma süreci daha eğlenceli hale getirilebilir.
TÜİK verilerine göre, Türkiye’de kitap okuma oranı son yıllarda artmış olsa da, dünya ortalamasının gerisinde kalıyoruz. Bu sorunun çözülmesi için hem ailelerin hem de eğitimcilerin iş birliği içinde çalışması gerekiyor. Teknolojinin kötü etkilerini sınırlamak, kitapları daha erişilebilir ve cazip hale getirmek, çocuklara doğru okuma alışkanlıkları kazandırmak için atılacak adımlar oldukça önemli.
- Oyunlaştırma ve dijital araçlar kullanmak: Teknolojiyi okumayı teşvik etmek için kullanabiliriz. Dijital kütüphaneler, okumayı daha eğlenceli hale getirebilir. Örneğin, Okumobil gibi platformlar, okuma alışkanlıklarını oyunlaştırarak öğrencileri teşvik edebilir.
- İlgi alanlarına uygun kitaplar sunmak: Çocukların ilgisini çeken kitaplar, okuma alışkanlıklarını geliştirmek için kritik bir faktördür.
- Kitap okuma zamanları oluşturmak: Ailelerin, çocuklarıyla birlikte kitap okuma zamanları yaratması, bu alışkanlığın kazandırılmasında önemli bir adım olabilir.
- Ebeveyn ve öğretmenlerin örnek olması: Ebeveynler ve öğretmenler, kitap okuma konusunda örnek olmalı, çocukları bu konuda teşvik etmelidir.